Boşanma sonrasında yeni hayatlarına uyum sağlamaya ve hayatlarını yeniden düzenleme sürecine girerler. Bu dönemde yeni bir ilişkiye başlamak içinde hazır hale gelinir. Bireyler, eski evliliklerinde yapılan ve yaptıkları hataları değerlendirerek yalnızlıktan kurtulmak, eskisine göre daha iyi bir evlilik yapmak, toplumsal, ekonomik ve psikolojik olarak yalnız yaşamanın sorumluluğunu paylaşmak için ikinci kez evlenebilmektedirler.
İkinci kez evlenme, çocuğu olmayan bireyler için daha kolay gerçekleşmektedir. Ancak çocuğu olan ebeveynler ikinci kez evlenmeye karar verdiklerinde çocuğu, yeni eşi, yeni eşi ve çocuğu arasındaki ilişki açısından dikkat edilmesi gereken konular vardır.
İkinci kez evlenme kararı çocuğa nasıl açıklanmalı?
İkinci kez evliliğe karar vermeden öncede bireylerin çeşitli ilişkileri olabilir. Ancak bireyler bu ilişkilerinden yalnızca uzun süreli ve ciddi ilişkilerini çocuklarıyla tanıştırmalıdırlar. Böylece bir kişiyle evlenme kararı alındığı zaman çocuk bu ilişkinin gelir geçer olmadığını ve ciddi bir karar olduğunu daha iyi anlar.
İkinci kez evlenmeye karar verildiğinde bu durum çocuğa zaman kaybetmeden ve dikkatli bir şekilde açıklanmalıdır. Karar açıklanırken çocuk ve öz ebeveyni baş başa olmalı ve çocuğun güvendiği bir ortamda çocuğun yaşına uygun bir dille bu karar açıklanmalıdır. Böylece çocuğun olumlu ya da olumsuz tepkilerini rahatça ifade etmesi sağlanmış olur. Ayrıca karar açıklanırken ebeveyn, çocuktan evlilik için onay isteme durumuna girmemelidir. Unutulmamalıdır ki, siz çocuğun bağımsız, kendi kararlarını alabilen ebeveynisinizdir o sizin değil. Ayrıca çocuktan ikinci evlilik için izin istemek, onun karar vermesini istemek çocuktan yaşına göre uygun olmayan bir sorumluluk istemek demektir. Bu da çocuklar için zor ve sıkıntılı olabilmektedir.
İkinci kez evlenmeye çocukların verdikleri tepkiler?
Çocuk ebeveyninin yapacağı/yaptığı ikinci evliliği ne kadar olumlu karşılamış ve hazırlanmış olursa olsun ebeveynin ve üvey ebeveynin bir takım sorunlarla karşılaşması muhtemeldir. Çünkü çocuk en başta öz ebeveynlerinin tekrar birleşeceğini umut ederken ikinci evlilikle bu umut yıkılmış olur.
İkinci kez yapılan evliliklerden çok küçük ya da ergenlik dönemini atlatmış yetişkin çocuklar en az etkilenmektedir. Çocuğun ergenlik döneminden sonra yapılan ikinci evliliklerde çocuk durumu daha mantıklı değerlendirebilmektedir. Ayrıca kendilerini bağımsız ve bağımlı olmadan idare edebildikleri içinde ebeveynin evlenmesi bakım verilme anlamında kendisi açısından korkutucu ve kaygı uyandırıcı olmamaktadır. İkinci evlilik çocuk ergenlik dönemindeyken yapıldıysa çocuk ergenlik döneminin getirdiği sorumluluk (kimlik kazanma, kendini gerçekleştirme) ve yeni eşe alışma süreci nedeniyle uyum güçlüğü yaşayabilmektedir.
Bu alışma sürecinde çocuk yanında kaldığı ebeveynin yeniden evlenmesiyle birlikte ikinci plana itildiğini düşünerek güvensizlik yaşayabilmektedir. Bununla birlikte yanında kaldığı ebeveyninin kendisine eskisi gibi bakım v erip vermeyeceği, eskisi kadar sevip sevmeyeceği ile ilgili kaygı duyabilmektedir. Bu nedenle yanında kaldığı ebeveyne daha da yakınlaşmakta diğer ebeveynine ise kendisini bırakıp gittiği için öfke duyabilmektedir. Öz ebeveynler çocuklarının bu duygularını izlemeli ve gereken destek, sevgi ve güveni sağlamalıdırlar.
Çocuk öz ebeveynlerine karşı belirtilen duygular içerisindeyken üvey ebeveynine karşı da olumsuz duyguları olabilmektedir. Bu olumsuz duygular çocuğun cinsiyeti ve annesinin mi babasının mı yanında kaldığı ile de ilgilidir. Eğer anne ikinci evliliğini yapmış ve çocuğu erkekse; erkek çocuk yeni gelen üvey babayla annesini paylaşmak istememektedir. Bunla beraber ikinci evliliğini yapan babanın çocuğu kızsa; kız çocuk ta babasını üvey anneyle paylaşmak istememekte, kendi rolünü aldığını düşünebilmektedir. Bu nedenle üvey anne-babaya öfke duyulabilmekte ve düşmanca duygular beslenebilmektedir. Evde ona bir yabancı gibi davranabilmektedirler. Bu durumların dışında çocuk, ikinci evliliğini yapan ebeveynle değil diğer ebeveynle kalıyorsa çocuk bu üvey anne-babayı sadece o ebeveynin eşi olarak algılamaktadır.
Üvey anne-babayı bekleyen zorluklar ve yapılması gerekenler nelerdir?
Üvey ebeveyn belirtilen zorluklarla karşı karşıya kaldığında öncelikle bunun olabilecek bir süreç olduğunu bilmelidir. Sabırlı olmalı ve ümidini kaybetmeden çocukla ilişkisini sürdürmelidir. Ayrıca öz ebeveyn üvey ebeveyn ve çocuk arasında çıkan sorunlarda dengeyi sağlamalı, yatıştırmalı ve sorunlara çözüm bulmaya çalışmalıdır. Üvey ebeveyn çocuğu her yönüyle tanımalı, anlamaya çalışmalı ve kendisini sevmesi için zorlamamalı sabırlı olmalıdır. Üvey ebeveyn çocukla ilişki kurarken “Senden beni hemen sevmeni ve kabul etmeni bekleyemem, çünkü beni yeterince tanımıyorsun ancak ben de seni yeterince tanımıyorum, istersen önce birbirimizi tanımaya çalışalım, ne dersin?” şeklindeki cümlelerle çocuğu anladığını, değer verdiğini ve onunla ilişki kurmak istediğini belirtmelidir.
Ayrıca üvey ebeveynler özellikle çocuğa karşı geliştireceği uygun duygusal yakınlık derecesi, çocukla ilgili karar verme hakkı ve sorumluluğu, çocuğa sergileyeceği disiplin miktarının doğruluğu ve mali sorumlulukları konusunda tam emin olamazlar ( Eisenberg & Lewis, 1979 ).
Üvey ebeveynler kendisinden önce çocuğun kendi ebeveynleriyle kurduğu, alıştığı bir yaşantısının olduğunu hep göz önünde bulundurmalıdır. Bununla birlikte ebeveynlerden biri olmuşse bu durum çocuk ölen ebeveyni idolleştirdiği ve istediği zaman yanında olmayacağı fikriyle beraber üvey ebeveynin ebeveynlik yapmasını ve ilişki kurmasını zorlaştırmaktadır. Bu durumda üvey ebeveyn sabırlı ve anlayışlı olmalıdır. Ebeveynin kaybı olmasa bile çocuklar boşanmadan, giden ebeveynden kendilerini sorumlu tutabilmekte ve suçlayabilmektedirler. Hem öz hem de üvey ebeveyn bu duruma da dikkat ederek onun kaygılarını yatıştırmalı ve yaşına uygun, güven verici açıklamalar yapmalıdırlar.
Üvey anne ve baba çocukla iletişim kurmalı, sorun yaratan değil çözüm bulan olmalıdır. Çocuklarının kendi öz ebeveynlerine karşı duydukları sevgiye saygı duymalı, bunu engellemeye ya da öz ebeveynini görmesine engel olmaya çalışmamalıdır. Çocukla istediği zaman öz ebeveyni ile ilgili konuşabilmeli, öz ebeveyni ile olan iletişimine ve ilişkisinde çocuğu özgür bırakmalı, müdahale etmemelidir.
İkinci kez evlenme kararı açıklandıktan sonra neler yapılmalı?
Evlilik kararı açıklanıp çocuğun tepkileri değerlendirildikten sonra ikinci eş adayı ile iletişim kurması sağlanmaya çalışılmalıdır. Çocuk ikinci eş adayıyla daha önce tanışmadıysa bu kişi tanıştırılmalı, hep birlikte fazla abartıya kaçmadan kısa ama keyifli programlar yapılmalıdır. Ebeveyn tarafından çocuk, ikinci eş adayını sevmesi için zorlanmamalıdır. Çocuk ve ikinci esin birbirini tanıması, anlaması, güvenmesi, sevmesi ve alışması için zaman gereklidir ve bu hemen olmaz. Bu nedenle ebeveyn ve ikinci eş adayı bu süreçte çocuğa karşı sabırlı olması gerekmektedir. Ayrıca ikinci evliliğin ilk zamanlarında çocuktan yeni gelen ebeveyne karşı hitapta baskı uygulanmamalı, saygı çerçevesinde çocuk nasıl hitap etmek istiyorsa (teyze, amca, abla, abi) o şekilde hitap etmesine izin verilmelidir.