Modern yaşamın hızla değişen dinamikleri, ebeveyn olmanın getirdiği sorumluluklar ile iş yaşamının gereklilikleri arasındaki dengeyi kurmayı oldukça zorlaştırıyor (Fotiadis ve diğerleri, 2019). Ekonomik gereksinimler ve kariyer hedefleri yüzünden çalışan anne ve babalar, çocuklarına iyi bir bakım ve güvenli bir ortam sunmak istiyorlar. Bu noktada ortaya çıkan “Çocuğuma kim bakacak?” sorusu, ebeveynlerin büyük bir kaygı yaşamasına sebep oluyor (Craig ve Churchill, 2018). Bir çocuğun bakımı dendiğinde akla sadece fiziksel ihtiyaçların karşılanması gelmemelidir. Elbette bir çocuğun dengeli ve yeterli beslenmesi, fiziksel olarak sağlıklı olması, bulunduğu ortamda güvenliğinin sağlanması ve uykusunu yeteri kadar alması önemli unsurlardır. Ama bunlar bir çocuğun gelişimi için tek başına yeterli değildir. Çocuğun gelişimi için gerekli güven ve sevgi ortamı sağlanmalı, çocuk dinlenmeli ve çocuk anlaşılmaya çalışılmalıdır. Sosyalleşmesi için gerekli ortamlar sağlanmalıdır (Gingsburg, 2007). Fiziksel ve duygusal bakımın birbiriyle dengeli bir şekilde ilerlemesi gerekir, denge bozulursa çocuğun gelişimi olumsuz etkilenebilir.
Peki, çalışan bir ebeveyn olarak hem kendi hayat yoğunluğuna uygun olan hem de çocuğun gelişimi için yararlı olabilecek bakım nasıl seçilmelidir? Karşımıza çocuğa bir aile büyüğünün bakması, çocuk için profesyonel bir bakıcı tutmak ya da çocuğu kreşe-anaokuluna göndermek gibi bazı seçenekler çıkıyor. Bu alternatifler arasında seçim yapabilmek için seçenekler detaylı bir şekilde değerlendirilmeli, anne-babalar hem kendi ihtiyaçlarını hem de çocuklarının ihtiyaçlarını gözeterek karar vermelidir.
Bir Aile Büyüğünden Yardım İstemek
Güvenilir bir bakıcı bulmakta zorlanan ebeveynler, bir aile büyüğünden yardım isteme yöntemi güvenilir buldukları için yaygın bir şekilde tercih ediyor olabilir (Demiriz ve Arpacı, 2016). Bir aile büyüğünün çocuğa bakım vermesi, çocuğu tanıması ve çocuğun ihtiyaçlarını samimi bir şekilde karşılaması açısından ebeveynlerin içini rahatlatır. Aile büyükleri çocuğa karşı daha sevgi dolu ve sabırlı olabilir. Çocuk için de anne-babasının olmadığı tanıdık bir ortamda olmak, kendisini güvende hissetmesine yardımcı olur. Çocuk, aile büyüklerinin yanında kültürel değerlerini ve geleneklerini öğrenir (Arpacı ve Bekar, 2013). Bir aile büyüğünün çocuğa bakım vermesi; kreşe göndermek ya da profesyonel bakıcı tutmak kadar yüksek maliyetli bir seçenek değildir, yani ebeveynlerin maddi yükünü azaltır. Ebeveynlerin acil bir işi çıktığı ya da işyerinde mesai gibi farklı durumlar oluştuğu zaman, aile büyükleri bu konuda daha anlayışlı olabilir.
Öte yandan aile büyüklerinin anne babalardan daha farklı bir ebeveynlik yaklaşımına sahip olması, çocuk için de anne babalar için de zorlayıcı bir durum oluşturabilir. Örneğin beslenme (çocuğun sağlıksız yiyecekler yemesine izin verme), uyku ve teknolojik aletlerin kullanımı (fazla televizyon izlemesine izin verme) konusunda ayrılıklar yaşanabilir. Aile büyüklerinin yaşça büyük olması ve sağlık sorunları, fiziksel olarak çocuk bakımı konusunda zorlanmalarına sebep olabilir (Xu ve Harrison, 2023). Aile büyüklerinin, çocuğa karşı fazla hoşgörülü olması da disiplin konusunda çocuğun yetersiz olmasına sebep olabilir. Bu durumda çocuk kurallara uyma ve sınırlarını bilme konusunda sorunlar yaşayabilir (Xu ve Harrison, 2023).
Profesyonel Bakıcı Tutmak
Profesyonel bakıcılar, deneyimli oldukları ve bu alanda eğitim gördükleri için ebeveynler tarafından tercih ediliyor olabilir. Profesyonel çocuk bakıcıları, çocuğun ihtiyaçlarıyla birebir ilgilenebilir ve ona uygun bir bakım sunabilir. Bakıcı, çocuğa evinde bakacağı için çocuğun alışık olduğu ortamdan ayrılması gerekmez. Bakıcı, ebeveynlerin çalışma saatine uyum sağlayabilir; kreşlerin katı çalışma saatlerine karşın bakıcı, çocuğun ebeveyninin çalışma saatlerinde çocuğa bakabilir. Daha deneyimli ve eğitimli olduğu için çocuğun gelişimini desteklemek için aktiviteler ve oyunlar düzenleyebilir (Vandell ve Wolfe, 2000).
Öte yandan profesyonel bakıcı tutmak oldukça maliyetlidir, aile ekonomisi için ciddi bir yük oluşturabilir. Çocuğunu emanet edebilecek güvenilir bir bakıcı bulmak, emek ve zaman isteyen bir süreçtir (Vandell ve Wolfe, 2000). Bununla birlikte çocuk bakıcıyla güçlü bir bağ kurabilir, bakıcının işten ayrılması çocuğun duygusal açıdan zorlanmasına yol açabilir (Belsky ve Haan, 2011). Evde bakıcıyla zaman geçiren çocuk, yaşıtlarıyla daha kısıtlı zaman geçirebilir ve sosyal beceriler, empati ve paylaşma konularında eksik kalabilir (Morkel ve McLaughlin, 2015).
Kreş ve Anaokulları
Kreş ve anaokulları çocuğa profesyonel ve yaşıtlarıyla gelişebileceği bir ortam imkânı sunar. Yaşıtlarıyla bir arada olan çocuk iş birliği, kurallara uyma ve bir grupta söz hakkı alabilme gibi sosyal beceriler açısından gelişebilir. Kreş ve anaokulları belirli bir eğitim programına sahip olduğu için çocuğun bilişsel işlevlerinin (problem çözme, dikkat, hafıza vb.) ve ince motor kabiliyetlerinin (kalem tutma, makas tutma, düğme ilikleme vb.) gelişmesine yardımcı olabilir. Çocuğun günlük rutin bir programının olması da ona zaman yönetimi gibi alışkanlıkları kazanmasında yardımcı olabilir (Vandell ve Wolfe, 2000)
Kreş ve anaokulu özel bir kurumsa aile ekonomisine ciddi bir yük oluşturabilir (Cryer ve Burchinal, 2000). Çok fazla küçük yaşta çocuk bir arada olduğu için salgın hastalıkların bulaşma riski artar (Søegaard ve diğerleri, 2023). Sınıf mevcudunun kalabalık olması öğretmenlerin çocuklar için yetersiz kalmasına sebep olabilir (Belsky ve Haan, 2011) Daha küçük yaştaki çocuklar için, anneden uzun süre farklı bir yerde kalmak zor olabilir (Vandell ve Wolfe, 2000). Burada da çocuğun gönderileceği kurumu seçmek için detaylı bir araştırma yapılmalıdır.
Ebeveynlerin Evden Çalışması
Evden çalışmak, pandemi sonrası daha fazla yaygınlaşan bir yöntem haline gelmiştir (Yiğit, 2021). Evden çalışan ebeveyn çocuğuna daha fazla vakit ayırabilir, çocuğuyla arasındaki bağı güçlendirebilir. Çocuğun ihtiyaçlarına anında yanıt verebilir, bu da güvenli bir bağlanmanın temelini atmalarına yardımcı olabilir (Engelhardt ve diğerleri, 2023). Evden çalışan ebeveyn, çocuğun bakımına göre iş takvimini gerektiği gibi düzenleyebilir, çocuk hastalandığında evden çalışma imkânı olduğu için çocuğuyla daha fazla ilgilenebilir. Kendi evinde olan çocuk, alışık olduğu ortamdan ayrılmamış olur (Budhrani ve diğerleri, 2021).
İşini ve çocuğunun bakımını aynı anda yürütmeye çalışan ebeveyn zaman yönetimi konusunda zorluklar yaşayabilir. Hem çocuğuna zaman ayırmak hem de işini verimli bir şekilde yapmaya çalışmak, ebeveyni fiziksel ve duygusal açıdan zorlayabilir (Hosokawa ve Katsura, 2021). Evden çalışan ebeveyn, iş arkadaşları olmadığı için sosyal hayatında zorluklar yaşayabilir. Aynı zamanda yaşıtlarıyla bir arada bulunamayan çocuk da sosyalleşme açısından olumsuz etkilenebilir (Chen ve diğerleri, 2022). Ebeveynler iş yaşamı ve çocuk bakımı arasında denge sağlamaya çalışırken kendilerini ihmal edebilirler (Hosokawa ve Katsura, 2021).
Sonuç
“Çocuğuma kim baksın?” sorusu için verilecek tek bir doğru yanıt yoktur. Ebeveynler hem kendi beklentileri ve isteklerini hem de çocuğun ihtiyaçlarını ve gelişimi için en iyi olabilecek yöntemi gözeterek seçim yapmalıdır. Alternatif seçeneklerin avantajları ve zorlukları üzerinde detaylıca düşünmek, çalışan ebeveynlerin karar vermesi için onlara yardımcı olabilir. Unutulmamalıdır ki hangi yöntem seçilirse seçilsin önemli olan çocuğun ilgili ve sevgi dolu bir ortamda büyümesidir (National Scientific Council on the Developing Child, 2004).
Kaynakça
Arpacı, F. ve Bekar, A. (2013). Çocukların Büyük Ebeveynleri İle Etkileşimlerine İlişkin Görüşleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(29), 11-29.
Belsky, J. ve de Haan, M. (2011). Annual research review: Parenting and children’s brain development: The end of the beginning. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 52(4), 409–428. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2010.02281.x
Budhrani, K., Martin, F., Malabanan, O. ve Espiritu, J. L. (2021). How did parents balance it all? Work-from-home parents’ engagement in academic and support roles during remote learning. Journal of Online Learning Research, 7(2), 153–184.
Chen, Q., Chen, M., Lo, C. K. M., Chan, K. L. ve Ip, P. (2022). Stress in Balancing Work and Family among Working Parents in Hong Kong. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(9), 5589. https://doi.org/10.3390/ijerph19095589
Craig, L. ve Churchill, B. (2018). Parenting stress and the use of formal and informal child care: Associations for fathers and mothers. Journal of Marriage and Family, 39(12), 1–16. https://doi.org/10.1177/0192513X18776419
Demiriz, S. ve Arpacı, F. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarının büyük ebeveynleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 707–726.
Engelhardt, L., Mack, J., Weise, V. ve Kopp, M. (2023). The COVID-19 pandemic: Implications for work-privacy-conflict and parent-child-bonding in mothers and fathers. Children and Youth Services Review, 155(2), 107264. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2023.107264
Fotiadis, A., Abdulrahman, K. ve Spyridou, A. (2019). The mediating roles of psychological autonomy, competence, and relatedness on work-life balance and well-being. Frontiers in Psychology, 10, Article 1267. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01267
Ginsburg, K. R., the Committee on Communications ve the Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family Health. (2007). The importance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. Pediatrics, 119(1), 182–191. https://doi.org/10.1542/peds.2006-2697
Hosokawa, R. ve Katsura, T. (2021). Maternal Work–Life Balance and Children’s Social Adjustment: The Mediating Role of Perceived Stress and Parenting Practices. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), 6924. https://doi.org/10.3390/ijerph18136924
Morkel, V. ve McLaughlin, T. (2015). Promoting social and emotional competencies in early childhood: Strategies for teachers. Kairaranga, 16(1), 45–51. https://doi.org/10.54322/kairaranga.v16i1.194
National Scientific Council on the Developing Child (2004). Young Children Develop in an Environment of Relationships: Working Paper No. 1. Retrieved from developingchild.harvard.edu
Søegaard, S. H., Spanggaard, M., Rostgaard, K., Kamper-Jørgensen, M., Stensballe, L. G., Schmiegelow, K. ve Hjalgrim, H. (2023). Childcare attendance and risk of infections in childhood and adolescence. International Journal of Epidemiology, 52(2), 466–475. https://doi.org/10.1093/ije/dyac219
Vandell, D. L. ve Wolfe, B. (2000). Child care quality: Does it matter and does it need to be improved? (Special Report No. 78). Institute for Research on Poverty, University of Wisconsin–Madison.
Xu, Y. ve Harrison, T. M. (2023). Socioemotional and Behavioral Problems of Grandchildren Raised by Grandparents: The Role of Grandparent–Grandchild Relational Closeness and Conflict. Children, 10(10), 1623. https://doi.org/10.3390/children10101623
Yiğit, B. (2021). Pandemi döneminde uzaktan ve evden çalışma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(4), 313–319.